Basur tedavisi, hemoroid nedir, neden olur ve belirtileri nelerdir gibi hemoroid hakkında bir çok merak edilen başlığı bu yazımızda inceleyebileceksiniz.
Diğer adı daha doğrusu Türkçesi basurdur. Makat bölgesinin en sık rastlanan hastalığıdır. Makatın içinde ve dışında parmaksı çıkıntılar şeklinde memeler oluşmasına hemoroid denir. İç ve dış hemoroid olarak iki sınıfı vardır.
İç olanlar 1.- 2. – 3. ve 4. Derece olarak derecelendirilir. 1. Derece başlangıç dönemi, 4. Derece en ileri seviyesidir.
Dış basurlar için sınıflama farklıdır. Büyük, orta ve küçük olarak derecelendirilir.
Basur Neden Olur?
İnternete baktığınızda hemoroidin nedenleri ile ilgili olarak onlarca sebep okuyabilirsiniz. Bunlar içinde en önemli sebep kötü dışkılama alışkanlığına bağlı olarak tuvalette uzun kalmak ve fazla ıkınmaktır. Öyle ki hastaların neredeyse % 90 kadarında hasta tuvalette dakikalarca kalmakta ve bu süre zarfında şiddetli ıkınmaktadır.
Diğer sebepleri şöyle sıralayabiliriz
Ailesel özellik yani genetik yatkınlık, bölge anatomisinin farklılığından kaynaklanabilir.
Kabızlık, sert dışkı zor çıkarıldığı için ıkınmak gerekir, ıkınmak da o bölge bağ dokusunu zayıflatarak damarlarında basınç artışına neden olarak damarları genişletir.
Fazla acı tüketmek, acının direk etkisi olmaz, acı anüste yanma yapar, kişi yanma hissinden dolayı daha fazla ıkınır ve tuvalette daha fazla vakit geçirir.
Ayakta durmayı gerektiren meslek sahibi olmak, ayakta durmanın bölge damarlarında basıncı arttırabileceği söylense de çok mantıklı değildir çünkü otururken de yaklaşık aynı basınç olur.
Hamilelik, bebek büyüdükçe karnın arka tarafındaki büyük toplar damarlara baskı yapar, bebeğin yaptığı bu basınç daha aşağıdaki damarların içindeki basıncı arttırır.
Şişmanlık, hamilelikte olduğu gibi karın içi basınç artar bu da karnın arka duvarından geçen ana toplar damarlara basınç oluşturur.
Ağırlık kaldırmak, ıkınma hareketine neden olan bir eylemdir.
Hareketsiz yaşam, kabızlığa neden olur kabızlık da basura neden olabilir.
İleri yaş, makat bölgesi bağ dokularında gevşeme olur, damar etrafında destek görevi yapan bağ dokusu zayıflayınca damarlar genişleyebilir.
Yoğun ishal, yoğun ishal ıkınmaya neden olur.
Uzun süre kabızlık ilacı kullanımı
Bu nedenlerden biri veya birden fazlası aynı kişide sebep olabilir.
Genetik olarak yatkınlık olması yani bir ailede birden fazla kişide basur çıkmasının nedeni hastalığa yatkınlık mı yoksa kötü tuvalet alışkınlığının ailede öğrenilmesi mi bu çok açık değildir.
Hemoroid Belirtileri Nelerdir?
Derecesine ve çeşidine göre değişik belirtileri vardır.
Dış Basur Belirtileri
- Gözle görülebilen, elle hissedilebilen parmak ucu gibi çıkıntılar, derecesine göre büyüklüğü değişir.
- Memelerin ezilmesine bağlı hafif ağrı.
- Memelerde sürtünmeyle ortaya çıkan tahrişe bağlı kaşıntı
- Memelerde doğal salgı ve ıslaklığa ve neme bağlı kötü koku
- Kanama asla görülmez, kanma varsa beraberinde ya iç basur var ya da başka bir hastalık var demektir.
İç Basur Belirtileri
Kanama tüm derecelerde kanama olabilir, en sık kanama 2. Ve 3. Derecede görülür. Diğer derecelerde daha seyrek rastlanır.
Derecelerine göre diğer belirtiler
1. Derece İç Basur Belirtileri
Hastalık kabul edilmemektedir, hemoroid hastalığı değil hemoroidal durum olarak değerlendirilmektedir. Kanama dışında belirti vermez.
Yüzeyi tahriş olduğunda ıkınılırsa taze damla şeklinde kan görülür. Kabızlık engellenip tuvalette fazla ıkınılmazsa genellikle kendiliğinden ya da basur ilaçları kullanılırsa durur ancak bu önlemlere rağmen kanama durmazsa lazerle tedavi edilir.
1. Derecede tedavi gerektiren tek durum kanama olması ve diğer önlemler ve ilaçlarla durdurulamamasıdır.
2. Derece İç Basur Belirtileri
Tahriş olduğunda kanama olur, ıkınılırsa fışkırır gibi kanama olabilir. Bunun dışında dışkılarken memeler dışarı çıkar, hasta oturduğu sürece dışarıda kalır, hasta ayağa kalktığı anda memeler kendiliğinden içeri girer.
Memelerin girip çıkma sonucu hassaslaşmasına bağlı seyrek kaşıntı görülebilir. Bilinenin aksine ek bir sorun yoksa ağrı olmaz. Yine memenin dışarıda kalmasına bağlı olarak ıslaklık olabilir.
3. Derece İç Basur Belirtileri
İkinci derecedeki tüm belirtiler bu seviyede de olur, aralarındaki tek fark dışkı yaparken memeler çıkar ama kendiliğinden içeri girmez, hastanın el yardımıyla içeri itmesi gerekir.
Dışarıda bırakırsa makat kasları tarafından sıkıştırılarak ağrıya neden olur. Kanaması sık belirtilerdendir. 3. Derecenin ileri seviyelerinde hasta memeleri eliyle de içeri koyamaz, memelerin içeri girmesi için dışkıladıktan sonra 1 -2 saat yüz üstü istirahat etmek zorunda kalır.
Bazen de elle içeri koyma çabası ciddi kanamalara neden olabilir.
4. Derece İç Basur Belirtileri
Aslında içerdekilerle dışarıdakiler birbirine girmiş haldedir, içeridekilerdin bir kısmı artık dışarıdadır. İçeri girmez, zorla sokulsa bile hemen geri çıkar.
Memelerin en büyük olduğu formdur. Memeler dışarıda olduğu için otururken ezilerek ağrıya neden olabilir, sürekli devam eden akıntı gibi ıslaklık görülebilir. Makatta kötü koku nedenlerindendir. Tek tedavi yöntemi cerrahidir.
Hemoroid Nasıl Geçer?
Kendiliğinden geçme ihtimali yoktur. Doğru teşhis konduysa kendiliğinden ya da ilaçlarla kendiliğinden geçmez hatta derecesi bile gerilemez.
Hemoroid dişin çürümesi gibi yapısal bir bozulmadır, nasıl dişteki çürük fırçalamayla veya sakız çiğnemekle geçmezse ona benzer bir durumdur.
Kabızlık engellenirse, tuvalette fazla ıkınılmazsa, Daflon Tablet, Proktolog Krem, proktoglivenol Krem, Kortos fitil gibi ilaçlar kullanılırsa hastalıktan kaynaklanan şikayetler azalır ama derecesi değişmez.
Basur Kremi İyileştirme Sağlar mı?
Akut hecme denilen basurun azması, şişmesi gibi durumlarda ortaya çıkan ağrının azalmasını, oluşan şişliğin daha çabuk düzelmesini sağlayarak rahatlama sağlayabilir ama bu gerçek anlamda iyileşme değildir, daha çok çürük dişin ağrısının ağrı kesici ile geçirilmesine benzer bir durumdur.
Bazı kastalar kremler veya bitkisel ürünler kullandığını ve düzeldiğini paylaşmaktadır. Hasta kendi teşhisini kendi koyduğu için yanlış teşhis koymanın getirdiği bir durumdur. Hemoroide çok benzeyen ve % 100 ihtimalle kendiliğinden geçen anal hematom denilen makatta pıhtı toplanması olur.
Anal hematomda 3.-4. Gün ağrı hızla azalmaya başlar, hiçbir şey kullanılmasa da hastalık böyle seyreder. Hasta birkaç gün ağrıya katlanır, sonunda dayanamayıp birilerinin önerisiyle bitkisel ya da beşeri bir ilaç başlar, ilacı aldığının ertesi gün ağrısı azalır ve hasta bunu kullandığı ürüne bağlar, oysa ilaç kullanmasa da 4. Gün zaten düzelecekti bunu bilemez.
Hemoroid İçin Hangi Doktora / Bölüme Gidilir?
Makat hastalıklarının teşhisi ve tedavisiyle ilgilenen daha doğrusu sadece bu bölge hastalıklarıyla ilgilenen bölüm proktoloji bölümüdür, ilgilenen uzmana da proktolog veya proktoloji uzmanı denir, yani proktoloji bölümüne muayene olunmalıdır.
Proktoloji uzmanları genellikle özelde çalışırlar. Devlet hastanelerinde ise genel cerrahi polikliniklerine başvurulmalıdır. Proktoloji uzmanları kadar tecrübeli olmasa da genel cerrahlar da basuru teşhis ve tedavi edebilir.
Hemoroid Tedavisi Nasıl Yapılır?
İlaçla tedavi daha çok şikayetleri azaltır ama hastalık olduğu gibi kalır, gerçek tedavi ancak bu konuda uzman doktorun çeşitli yöntemlerle müdahale etmesiyle tedavi edilir.
Tedavi yöntemleri ameliyatsız yöntemler ve ameliyatlar olarak sınıflandırılabilir.
Ameliyatsız Hemoroid Tedavileri
Ortak Özellikleri
- Kolay uygulanır
- Ciddi ağrı olmaz
- Gaz kaçırma gibi yan etkisi yoktur
- Dışkı tutamama sorunu yaşanmaz
- Makat darlığı gelişmez
İlaçla Basuru Kurutma (Hemoroid Skleroterapisi)
Kimyasal olarak yakıcı etki gösteren ilaç basur memesinin içine enjekte eldir. İlaç memeyi yakar, yanan meme büzüşerek düzelir.
Abartılı kanama ve ciddi enfeksiyonlarla hasta ölümlerine neden olduğu için uygulayan cerrah neredeyse kalmamıştır.
Seyrek olarak uygulayan olsa da onlarda korkudan çok az ilaç verdiği için beklenen sonuç alınamaz.
Lastikle Basur Tedavisi (RBL)
Lastikle basuru boğma (rubber band ligasyon) yöntemi de denmektedir. Vakum aletine bağlı alet (ligatür) memeyi içine çeker ve dibine dar bir lastik halka atar. Lastik halka memeye giden damarları tıkar, memeye kan gidemediği için büzüşerek yok olur.
En pratik ve başarılı yöntemdir. İkinci ve üçüncü derecelerde başarıyla uygulanabilir. İşlem 4-6 dakika sürer, işlem sonrası sosyal hayata dönülebilir. 1., 2. Ve 3 derecelerin tedavisinde kullanılır (1).
Seyrek kanama dışında yan etkisi yoktur.
Lazerle Basur Tedavisi (İRC)
Lazerle tedavi de denilen infra red koagülasyon yöntemidir. Işıkla memeyi haşlama şeklinde uygulanan bir yöntemdir. Cihazın ucundan çıkan ışık memeye dokunulduğu anda 130 dereceye kadar ısınır ve haşlama (denatürasyon) olur.
Hasarlanan bölge yeni, sağlıklı bir dokuyla iyileşir. 1. Ve 2. Derecelerde uygulanır (2).
İşlem 5-7 dakika sürer, hafif acı hissedilebilir, işlem sonrası yine hafif bir ağrı olur. Hasta işlem sonrası işine dönebilir.
Genellikle lastikle boğma yöntemiyle birlikte kullanılır. Seyrek olarak hafif kanama dışında ciddi yan etkisi yoktur.
Hemoroid İçinden Lazerle Basur Tedavisi
İRC den farklı olarak meme bir yerinden delinir, bu delikten lazer probu memenin içine itilir ve meme içten yakılır. Diğer ameliyatsız yöntemlere üstünlüğü yoktur, kirli alanda doku delindiği için iltihaplanma riski vardır, yine seyrek olarak kanama görülebilir.
3. Derecede uygulanır, 4. Derecede uygulanmamalıdır, 4.derecede lazer uygulanırsa başarısızlıkla sonuçlanır, 1. Ve 2. Derecelerde son derece gereksizdir.
THD Hemoroid Tedavisi
HAL (hemoroidal arter ligasyonu) de denmektedir. Memelere gelen atar damarlar kökü bulunarak kökünden bağlanarak tıkanır. Memeye gelen atar damardan kan gelmeyince meme büzüşerek yok olur.
Aslında ameliyatlı yöntemler kadar etkili ameliyatsız yöntemler kadar kolaydır ve ikisinin arasında bir yöntemdir. Kesme işlemi olamadığı için ameliyat sınıfına sokulmaz (3).
Hemoroid Ameliyatı Nedir, Nasıl Yapılır?
Temel amaç memeyi keserek uzaklaştırmaktır.
Milligan Morgan, reclus, whitehead, ligasura, de longo, pilikasyon, radyo frekans ablasyon gibi değişik ameliyat teknikleri uygulanmaktadır. Çok ileri hastalarda uygulanır. Tercihen 4. Derece dışındakilere uygulanmamalıdır çünkü gereksiz büyük bir işlem olur. Bu ameliyatlar arasında en başarılısı Milligan Morgan ameliyatıdır (4).
Küçük ayrıntıları olmakla birlikte şöyle genelleme yapılabilir; iç ve dış memeler bir bütün olarak cerrahi usulle kesilir, oluşan açık yara açık bırakılabilir veya kapatılabilir. Kapatmak makat darlığına neden olabildiği için tercihen açık bırakılır.
Basuru Olan Ne Yememeli?
Aslında her şey yiyebilir, herhangi bir gıda yemek var olan basuru direk etkilemez. “basuru olan sakın yememeli” denilen tek gıda acıdır ama acı yemek nasıl ağızda hastalık yapmıyorsa anüste de hastalık yapmaz ama acı yiyip tuvalette uzun kalınıyorsa ve bu süre zarfında fazla ıkınılıyorsa o durumda basura ve var olan basurun azmasına neden olabilir. Acı gibi ekşi, turşu gibi gıdalar da suçlanmaktadır ama bunlarda haksız yere suçlanmaktadır.
Basurda kabızlığa neden olan hiçbir gıda yenmemeli, yenecekse de kabızlığı engelleyecek ek önlemler alınmalıdır.
Aslında ne yememeli şeklinde değil de ne yemeli şeklinde yaklaşım daha doğru sonuca götürür.
Basuru Olan Ne Yemeli?
Basuru olmayan insanların yediği her şeyi yiyebilir ama bunlara ek olarak kabızlığı engelleyecek, rahat dışkılamayı sağlayacak gıdalar yemesi doğru olur.
Kabızlığı engellemek için
- Kepekli ekmek yenmeli
- Sebze ve meyve alışık olunandan fazla tüketilmeli
- Normal miktarda su içilmeli
- Bağırsak hareketlerini arttırdığı bilinen kayısı, kayısı kurusu her akşam yatmadan önce 4 – 6 adet veya buna yakın miktarda kayısı suyu tüketilmelidir.
- Tüm bunlarla kabızlık sorunu çözülmüyorsa bunlara ek olarak direk kepek tüketilmelidir. Aktardan ya da internetten buğday kepeği veya yulaf kepeği alınmalı. Her akşam yatmadan 1 – 2 saat önce bir su bardağı kepek süt, yoğurt, ayran veya çorba gibi gıdalarla karıştırarak yenmelidir. Bir bardak yeterli gelmezse kepek miktarı giderek arttırılabilir.
- Kepek iri taneli parçacıklardan oluşan çeşitten olursa daha etkilidir. Kepek tüketmenin diğer gıdalardan en büyük üstünlüğü zamanla bağırsağı eğitmesidir. Kepek tüketimi aralıksız 2 ay boyunca sürdürülürse sonrası dönemde kepek tüketilmese de kabızlık sorunu büyük ihtimalle kalıcı olarak çözülmüş olur.
Referanslar
1- Çay, F., Kanat, B. H., & Girgin, M. (2017). Hemoroit tedavisinde lastik band ligasyon sonuçlarımız.
2- Singal, R., Gupta, S., Dalal, A. K., Dalal, U., & Attri, A. K. (2013). An optimal painless treatment for early hemorrhoids; our experience in Government Medical College and Hospital. Journal of Medicine and Life, 6(3), 302.
3- Ratto, C., Donisi, L., Parello, A., Litta, F., & Doglietto, G. B. (2010). Evaluation of transanal hemorrhoidal dearterialization as a minimally invasive therapeutic approach to hemorrhoids. Diseases of the colon & rectum, 53(5), 803-811.
4- Gupta, P. J. (2004). A comparative study between radiofrequency ablation with plication and Milligan-Morgan hemorrhoidectomy for grade III hemorrhoids. Techniques in coloproctology, 8(3), 163-168.
